Na wystawie w Domu Spotkań z Historią, przygotowanej z inicjatywy Fundacji Kossakowskiego, prezentujemy ponad 130 fotografii z nieznanej w Polsce ogromnej kolekcji zdjęć autorstwa Stanisława Kazimierza Kossakowskiego.
Właściciel majątku Wojtkuszki niedaleko Wiłkomierza, Stanisław Kazimierz hrabia Kossakowski (1837–1905) to postać niezwykła. Był artystą, badaczem, heraldykiem, znanym kolekcjonerem i mecenasem sztuki, działaczem społecznym, współzałożycielem Towarzystwa Fotograficznego, jednym z fundatorów Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych „Zachęta” oraz gospodarzem cenionego salonu literackiego w swoim warszawskim pałacu i wreszcie wybitnym, oryginalnym fotografem, twórcą atelier Wojtkuszki.
W Narodowym Muzeum Sztuki im. M. K. Čiurlionisa w Kownie, z którego pochodzą prezentowane fotografie, znajduje się ponad 6000 zdjęć hrabiego Kossakowskiego wykonanych w latach 1894–1904.
Po raz pierwszy zaprezentujemy polskiej publiczności dorobek artystyczny Stanisława Kazimierza Kossakowskiego w całej jego różnorodności – 130 fotografii pochodzących z przełomu XIX i XX stulecia wybranych z tej imponującej spuścizny.
Chcemy pokazać zarówno fotografię dokumentalną z Kowieńszczyzny i Warszawy, z którym związany był autor, jak i aranżowane sceny rodzajowe, fotografię architektury, wnętrz, piękne zdjęcia krajobrazowe, a przede wszystkim wysmakowane portrety indywidualne i grupowe, zabawę z formą i konwencją oraz eksperymenty ze światłem i tłem. Artysta chętnie fotografował swoją rodzinę, przyjaciół, gości Wojtkuszek i… samego siebie, uzyskując często zaskakujące nawet dzisiaj efekty. Stworzył atelier i laboratorium, zajmując się, wraz ze swoim nadwornym fotografem, Józefem Krajewskim, także techniczną stroną powstawania zdjęć. Odbitki z atelier Wojtkuszki przetrwały do dziś w zaskakująco wysokiej jakości.
Na wystawie będzie można zobaczyć m.in. nieistniejący już dziś pałac w Wojtkuszkach, jego wnętrza, otoczenie oraz skupiające się wokół niego życie towarzyskie – sceny z przyjęć, podwieczorków, inscenizowanych zabaw. Część poświęconą Wojtkuszkom uzupełnią fotografie okolicy oraz fotoreportaże m.in. z targu w Wiłkomierzu, polowań, prac polowych.
Warszawskie życie Kossakowskich toczyło się w ich stojącym do dziś przy Nowym Świecie 19 pałacu. To tutaj w piątki odbywały się słynne wieczory literackie. Niezwykle cenne są fotografie niezachowanych wnętrz pałacu, które pokażemy na wystawie. Interesujące są również zdjęcia wykonane w okolicach ulic Krakowskie Przedmieście i Nowy Świat. Kossakowski uwiecznił m.in. moment odsłonięcia pomnika Adama Mickiewicza czy oczekiwanie mieszkańców Warszawy na przejazd szacha perskiego w 1900 roku. Ciekawostką są zdjęcia z pierwszej wystawy fotograficznej zorganizowanej w warszawskim pałacu Jabłonowskich z 1901 roku. Pokazano na niej prace najlepszych ówczesnych fotografów, w tym wielokrotnie nagradzanego za swoje fotografie Stanisława Kazimierza Kossakowskiego. Przy okazji widzowie będą mogli zobaczyć, jak wyglądały oryginalne wnętrza pałacu.
Zdjęcia Stanisława Kazimierza Kossakowskiego mają nie tylko dużą wartość historyczną, dokumentując epokę, która bezpowrotnie przeminęła wraz z I i II wojną światową, zmianami obyczajowymi i geopolitycznymi, lecz także są odkryciem artystycznym. Ta kolekcja to coś więcej niż zapisana na kliszach uroda nieistniejącego już świata, krajobrazów, wysmakowanej architektury, wnętrz, detali i strojów. Talent autora, jego wyjątkowa wrażliwość, umiejętność odejścia od przyjętej w epoce konwencji, poczucie humoru, sprawiają że fotografie mają charakter ponadczasowy, a jego mało znany dorobek z przełomu epok zasługuje na ważne miejsce w historii fotografii europejskiej.