Muzeum / firmowy / Id: 168

Tymczasowa Rada Stanu (TRS) została powołana rozporządzeniem generał-gubernatorów (niemieckiego i austriackiego) w dniu 6 grudnia 1916, jako konsekwencja proklamowania w dniu 5 listopada tegoż roku przez cesarza Wilhelma II i cesarza Franciszka Józefa:
"państwa samodzielnego z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem. Dokładniejsze oznaczenie granic Królestwa Polskiego zastrzega się". W zamyśle obu cesarzy terytorium Królestwa Polskiego miała ograniczać się do obszaru dawnego zaboru rosyjskiego.
TRS miała składać się  "z dwudziestu pięciu członków, którzy obeznani są z życzeniami i interesami narodu i mocą swego stanowiska powołani do reprezentowania wszystkich ziem i wszelkich kół zawodowych w obrębie obu Jenerał-Gubernatorstw. Piętnastu członków powołanych będzie z niemieckiego, dziesięciu z austriacko-węgierskiego obszaru
administracyjnego".


Do inauguracyjnego posiedzenia Tymczasowej Rady Stanu doszło w dniu 14 stycznia 1917 r. w Pałacu Rzeczypospolitej na pl. Krasińskiego. Jej przewodniczącym, czyli Marszałkiem Koronnym wybrany został Wacław Niemojowski, ziemianin z Kaliskiego. Istotnym elementem działania TRS było utworzenie departamentów lub referatów, które miały stanowić namiastkę rządu polskiego. Kierownikiem Referatu Wojskowego w randze dyrektora departamentu był przez kilka miesięcy Józef Piłsudski. TSR, mimo że miała znacznie ograniczoną przez okupantów swobodę działania, wydała sporo aktów prawnych, za którymi poszły konkretne czyny, tworzące zewnętrzne pozory istnienia zalążków niepodległego państwa. M.in. zmieniano masowo na polskie dawne rosyjskie nazwy ulic, całkowicie spolszczono szkolnictwo, oraz wprowadzono język polski jako obowiązujący w urzędach, zarządach miast i radach miejskich . Tymczasowej Radzie Stanu podporządkowała się również Polska Organizacja Wojskowa.


TSR istniała do 28 sierpnia 1917 roku, kiedy to jej członkowie podali się do dymisji. Jedną z przyczyn była odmowa złożenia przez żołnierzy Legionów przysięgi przygotowanej przez TSR a zawierającej słowa o wierności i posłuszeństwa wobec Niemiec i Austro-Węgier. Konsekwencją odmowy złożenia przysięgi było internowanie legionistów, bądź wcielenie ich do armii austro-węgierskiej. W dniu 22 lipca 1917 r. Niemcy aresztowali Piłsudskiego i wywieźli do twierdzy w Magdeburgu.

Przygotowano w oparciu o: Krzysztof Dunin-Wąsowicz – Warszawa 1914-1918, PWN 1989 i Andrzej Garlicki – Historia 1815-1939, Wydawnictwo Naukowe
"Scholar" Warszawa 2000.





Przedstawiony poniżej dokument powstał 12 dni przed rozwiązaniem TSR. Adresatem listu był Witold Fuchs vice-konsul USA w Warszawie w latach 1903-1917.