Muzeum / zaświadczenie / Id: 98

Krótki rys historyczny


Głównymi animatorami ruchu powstania pogotowia ratunkowego w Warszawie byli hr. Konstanty Przeździecki i dr. Józef Zawadzki, który praktykował w stacji ratownictwa w Wiedniu w roku 1890. Natomiast hr. Przeździecki na odbywającą się w Warszawie Wystawę Higieniczną sprowadził z Wiednia model stacji ratunkowej z pełnym wyposażeniem i trzy karetki konne. W dniu 17 I 1896 roku został powołany Komitet Organizacyjny, który opracował statut Pogotowia i w dniu 16 II tego roku złożył go do zatwierdzenia władzom carskim. Statut w formie Ustawy Towarzystwa Doraźnej Pomocy Lekarskiej w Warszawie został zatwierdzony przez władze 29 IX 1896 r. Statut tak określał cele Towarzystwa:


„Celem Towarzystwa jest udzielanie kompletnej doraźnej pomocy lekarskiej w wypadkach nieszczęśliwych, zdarzających się na ulicach, we wszystkich miejscach publicznych, w fabrykach i zakładach, na kolejach w obrębie Warszawy. Uwaga: udzielanie pomocy lekarskiej w przypadkach nagłych w mieszkaniach prywatnych nie wchodzi w zakres działalności Towarzystwa”.


Hr. Konstanty Przeździecki zmarł przed zatwierdzeniem ustawy, a zapoczątkowane przez niego prace przejął jego brat, hr. Gustaw Przeździecki, który został wybrany pierwszym prezesem Zarządu na zebraniu powołującym Towarzystwo Doraźnej Pomocy Lekarskiej w dniu 23 II 1897 r.

Otwarcie i poświęcenie pierwszej stacji Pogotowia Ratunkowego nastąpiło 22 VII 1897 r. Mieściła się ona przy ul. Okólnik 9, w baraku z Wystawy Higienicznej. Rodzina Przeździeckich przekazała całe urządzenie stacji z Wystawy Higienicznej oraz wsparła jej powstanie znaczną dotacją finansową.

Źródłem dochodów Towarzystwa były składki członków, członków honorowych oraz oraz wpłaty (darowizny) protektorów. Poza tym Towarzystwo organizowało loterie fantowe oraz kwesty jak choćby ta, o której informuje pokazany eksponat.


Po kilku miesiącach swojej działalności stacja została przeniesiona do budynku Leszno 25. Po roku 1903, najpierw wydzierżawiono a następnie kupiono dom przy ul. Leszno 58, w którym stacja przetrwała aż do wybuchu II wojny światowej. W 1927 zorganizowano drugą stację ratunkową, w domu przy ul. Hoża 56, ofiarowanym Pogotowiu Ratunkowemu przez Klotyldę Helbingową.


Do roku 1909 używano wyłącznie karetek konnych. W roku tym stacja wzbogaciła się o pierwszą karetkę samochodową. Od 1910 do wypadków jeździły wyłącznie samochody a karetek konnych używano wyłącznie do przewozy chorych.


Mimo zarekwirowania taboru samochodowego i innych utrudnień, Pogotowie Ratunkowe przetrwało okres I wojny światowej. Również okres powojenny oraz kryzys gospodarczy w latach 1933-1934 nie były dla Towarzystwa najłatwiejsze, zwłaszcza ze względu na spadek darowizn i wpłat na rzecz Towarzystwa. Jednak ofiarna praca Zarządu i umiejętne gospodarowanie majątkiem pozwoliły przetrwać chude lata. W roku 1935 Towarzystwo podpisało z Ubezpieczalnią Społeczną umowę na przewóz chorych i obsługę wypadków przy pracy co pozwoliło na zrównoważenie budżetu Pogotowia.


Największe zasługi dla warszawskiego Pogotowia Ratunkowego położył dr. Józef Zawadzki, który całe twórcze życie lekarskie poświęcił doraźnej pomocy lekarskiej. W latach 1907-1937 pełnił funkcję prezesa Zarządu Towarzystwa. Był również inicjatorem powołania w roku 1930 Polskiego Komitetu do Spraw Ratownictwa, którego celem był rozwój idei ratownictwa i koordynowanie akcji ratownictwa na całym terenie RP.

(opracowane na podstawie: W.Spiechowicz, A.Mul „Pogotowie Ratunkowe w Warszawie w latach 1897-1974” w Kronika Warszawy 1982 nr. 1)

Powiększenia dwujęzycznej pięczątki Towarzystwa oraz faksymile podpisów dr Józefa Zawadzkiego (polskiego i rosyjskiego).